Na het verdelen van de ministerportefeuilles bleek er plots ook een heuse Staatssecretaris voor Privacy in het lijstje van excellenties te staan. Bart Tommelein moet die bevoegdheid weliswaar combineren met Sociale Fraude en de Noordzee. Maar in de praktijk blijkt dit een ministerie te worden voor verontachzaming van de privacy. Naast de jacht op werklozen krijgen we ook een jacht op mensen met financiële problemen. De Belgische regering zal in alle geval goed voorbereid zijn op eventuele weerstand. Uit onthullingen van Wikileaks bleek ook al dat de vorige Belgische regering al voor 1 miljoen malware aankocht om computers en smartphones van mogelijke dissidenten ongemerkt te besmetten en in de gaten te houden.
Budgetmeter voor Electriciteit
Naar een superdatabank voor wie schulden heeft
De nieuwe Federale regering van Charles Michel zet stevig in op digitalisering en daar horen “uiteraard” ook databanken bij. Meer databanken, sterker uitgebouwde databanken, meer data uit verschillende databanken die met mekaar gekoppeld worden. ‘Data mining’ is hot.
Van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren (CKP) wil de nieuwe regering één grote databank maken die zowat alle wanbetalers omvat. Die CKP bevat momenteel de gegevens van alle hypothecaire en consumentenkredieten in België. Daaraan zouden straks ook alle Belgen met een telecom- energie-, belasting- of huurschuld toegevoegd worden.
Als jouw schulden bij je energieleverancier oplopen plaatst de energiedistributeur een budgetmeter. Het aantal budgetmeters voor elektriciteit en gas gaat sedert de financiële crisis in stijgende lijn. Volgens de VREG waren er op 1 januari 2008 34,160 budgetmeters voor elektriciteit op 1 januari 2014 zijn er dat al 42.850. Van 1,3% naar 1,6% van het totaal aantal toegangspunten. Voor gas is de stijging nog prominenter. De Budgetmeter voor gas is pas ingevoerd in 2009. Op 1 januari 2010 waren en nog maar 4.488 begin 2014 zijn dat er al 27.532. Van 0,3% naar 1,6% van het aantal toegangspunten.
Waarom deze gezinnen ook nog eens het stigma van de notering op de zwarte lijst van de CPK moeten krijgen ontgaat mij volledig. Met de budgetmeter betaal je vooraf voor je gebruik en betaal je tezelfdertijd de schuld die je had gemaakt geleidelijk af. Pas als die schuld volledig afbetaald is kan je terug bij een commerciële verdeler terecht. Wie dacht dat zo’n budgetmeter een cadeau is van vadertje staat heeft het mis. Het is wel een aanvaardbare preventiemaatregel die er voor zorgt dat gezinnen, die het tijdelijk moeilijk hebben, niet nog verder in de problemen geraken.
Ook wat betreft huurachterstand en belastingschulden zijn er voor eigenaars en de staat voldoende rechtsmiddelen voorhanden om die op te halen. Zelfs voor een door vergetelheid achterstallige provincietaks van 40 € kan je al een deurwaarder over de vloer krijgen.
En deurwaarders hebben al hun eigen uitgebreide databank, het Centraal Bestand der Beslagberichten waarin alle schulden opgenomen worden van zodra een gerechtsdeurwaarder hiervoor een bevel tot betalen betekent of beslag legt. Daar werd de schuld in principe al door een rechter vastgelegd. Deze databank bevat ook heel wat bepalingen ter bescherming van de privacy.
Dat dat laatste geen overbodige luxe is, bleek een paar jaar geleden toen de Beroepsvereniging voor Kredieten (BVK) het voorstel voor een centrale schuldencentrale lanceerde. De Liga voor Mensenrechten wees er toen al op dat een schuldencentrale overbodig is, dat de kans op fouten groot is en dat fouten aanleiding kunnen geven tot onterechte uitsluiting. Het is een kritiek die volgens de Liga voor Mensenrechten ook vandaag nog geldt:
“Er zijn al een aantal sectorgebonden “zwarte lijsten” bekend, die wanbetalingen van lopende huishoudelijke uitgaven registreren. De praktijk toont aan dat de registratie van wanbetalingen in dergelijke databanken voor allerhande problemen zorgt:
- een geregistreerde persoon krijgt geen dienst meer (of enkel nog tegen minder gunstige voorwaarden);
- de massale registratie van gegevens in dergelijke databanken belet een reële en daadwerkelijke controle van de kwaliteit van de gegevens;
- er gebeuren veel menselijke fouten, als gevolg van de complexiteit van het bestaande systeem en de ontoereikendheid van het systeem. De kans dat er heel wat achterhaalde gegevens in het bestand voorkomen, is groot;
- het risico is reëel dat de registratie wordt afgewend van haar oorspronkelijke finaliteit. Men dreigt bv. met en opname in de zwarte lijst om de schuldenaar onder druk te zetten om een betwiste schuld te betalen. Aldus is de aanbieder rechter en partij tegelijkertijd.”
Het gevolg van die nieuwe maatregel is dat de bewegingsruimte van mensen die in de financiële problemen geraken door de nieuwe maatregel ernstig zal ingeperkt worden. Kosten maken om zich te herscholen, kleine investeringen in materiaal, een computer of een internetaansluiting bijvoorbeeld, om zich opnieuw te lanceren op de arbeidsmarkt worden zo nog verder ingeperkt. Het is alsof de regering zegt, als je tijdelijke financiële problemen hebt kan je beter maar alle hoop laten varen.
Slachtoffers van de financiële crisis aan de schandpaal
Natuurlijk geraken er ook gezinnen in de problemen omdat ze zich laten verleiden door gemakkelijk krediet en malafide kredietverleners. En er is ook nog zoiets als de generatie-armoede, maar het aandeel van die groepen in de totale schuldproblematiek wordt fel overdreven om de schuldproblemen veroorzaakt door de crisis te camoufleren.
Volgens het Vlaams Centrum voor Schuldenlast ontvingen in 2013 65.894 Vlaamse gezinnen ondersteuning bij het beheer van hun budget en/of bij de afbetaling van hun schulden. Als we naar de oorzaken van die schulden gaan kijken dan zien we dat slechts 51,3% van de die gezinnen in de problemen geraakte door overbesteding terwijl 55,27% van de ondersteunde gezinnen te kampen had met “overlevingsschulden”. 48,98% van de ondersteunde gezinnen kampte dan weer met een tekort aan administratieve vaardigheden als schuldoorzaak. Aanpassingsschulden vormden tenslotte bij 49,89% van de ondersteunde gezinnen een belangrijke schuldoorzaak. Kwetsbare groepen zijn o.a. de alleenwonenden (44,45%), de eenoudergezinnen (18,37%), de huurders (80,59%) en laag geschoolden (49,05%).
Hieruit krijg je dus een totaal ander beeld. Het grote aantal overlevingsschulden kan je onder andere op conto schrijven van een miserabel leefloon, de veel te lage werkloosheidsuitkering die door de vorige regering al beperkt werd in de tijd en het tekort aan sociale huisvesting en te hoge huurprijzen op de privémarkt waar België internationaal de rode lantaarn draagt.
Ik vraag me af of het de bedoeling is van de regering om zoveel mogelijk mensen richting collectieve schuldenregeling te drijven. Dit is een laatste, maar te vermijden toevluchtsoord nadat alle andere preventiemaatregelen zoals budgetbegeleiding, budgetbeheer en schuldbemiddeling faalden.
Een collectieve schuldenregeling is een gerechtelijke procedure voor structurele schuldproblemen. Die moet je aanvragen met een verzoekschrift bij de arbeidsrechtbank die bij goedkeuring een schuldbemiddelaar aanstelt.
Er zijn echter serieuze nadelen aan verbonden. Je beschikt niet meer over je eigen inkomsten. De schuldbemiddelaar ontvangt je hele inkomen en betaalt jouw schulden in de mate van het mogelijke af. Je ontvangt enkel leefgeld. Voor grote uitgaven moet je extra geld vragen aan de schuldbemiddelaar of aan de rechter.
Een collectieve schuldenregeling is niet gratis. Je zal jouw schuldbemiddelaar moeten betalen. Dit kan soms hoog oplopen (bijvoorbeeld meer dan 5000 euro als er veel schuldeisers zijn). Het loon van de schuldbemiddelaar wordt opgenomen in het afbetalingsplan.
Je verliest een groot deel van jouw privacy. Zo wordt bijvoorbeeld jouw werkgever aangeschreven met de melding dat je in collectieve schuldenregeling zit.
De rechter kan je woning, je auto, alle andere spullen die in beslag kunnen genomen worden…verkopen om je schuldeisers te betalen. Hij kan dit doen bij een gerechtelijke regeling van aanzuivering en is in principe verplicht dit te doen bij een totale kwijtschelding van schulden.
De collectieve schuldenregeling heeft dus een serieuze impact op het leven van de aanvrager. Er zijn echter veel klachten over het te lage leefgeld en het gebrek aan controle van die schuldbemiddelaars. De vernederende ervaringen die mensen van het Vierde Wereld Syndicaat posten op hun forum zijn verhelderend.
Door de huidige crisis komen veel gezinnen plots in de problemen. Ontslag, ziekte, scheiding, bedrogen worden door malafide kredietbedrijven, het kan iedereen overkomen. Soms zijn die problemen tijdelijk en velen werken er zich na enkele jaren weer uit. Maar de regering neemt zich nu dus voor om de jacht op mensen met financiële problemen voor geopend te beschouwen. Zo zet ze deze gezinnen met de rug tegen de muur en levert ze over aan deurwaarders en schuldbemiddelaars, zonder ze echte kansen te geven zich te herpakken.
Uit een onderzoek in opdracht van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van de Vlaamse Regering (p. 25) blijkt ook dat in 2010 reeds 28% van de erkende instellingen voor schuldbemiddeling, CAW’s en OCMW’s, genoodzaakt waren om een wachtlijst aan te leggen. Sedertdien ontbreken officiële cijfers, maar op het forum van het Vierde Wereld Syndicaat kan men lezen dat dit probleem in 2014 nog altijd speelt zoniet verergerd is. Terwijl die mensen op de wachtlijst staan, verergereren de financiële problemen natuurlijk alleen maar, met het risico dat gezinnen in de collectieve schuldenregeling terecht te komen als gevolg van een tekort aan nochtans wettelijk geregelde ondersteuning.
Wie vanuit een comfortabele positie blijft beweren dat een leefbaar basisinkomen geen oplossing kan zijn voor deze problemen ontkent de realiteit van de armoede die volgens het Steunpunt voor bestrijding van de armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting nog altijd 15% bedraagt. In feite is het percentage mensen met afbetalingsproblemen in vergelijking daarmee nog vrij laag.
Volgens de Nationale Bank is het totale bedrag aan achterstallige leningen van particulieren in 2013 2.964 miljoen, hetgeen een stijging is met 8,9 % in vergelijking met eind 2012, maar met 60 % tegenover eind 2008. Maar deze stijging is niet te wijten aan verbruikskredieten, want deze achterstallen nemen zelfs af met 0,8%.
Alhoewel dit weinig zoden aan de dijk zal brengen wil ik er toch aan herinneren dat de voorgaande regeringen wel 25 miljard euro veil had om de banken te redden. Bail out people, not banks was dan ook een slogan van de Occupy bewegingen.
Regering klaar om elke dissidentie de kop in te drukken?
Men zou voor minder in opstand komen. En reken er niet op – dat was althans mijn ervaring bij het doorlezen van het forum van het Vierde Wereld Syndicaat – dat deze mensen niet geïnformeerd zijn over de huidige politieke en economische situatie. Met de aankondiging door de vakbonden van een algemene staking in December zouden we wel een heel warme decembermaand kunnen krijgen.
Maar hierop is de regering intussen ook voorbereid. Of laten we zeggen de vorige regering zag waarschijnlijk al een en ander aankomen en heeft het controle arsenaal tegen dissidentie uitgebreid. Waarschijnlijk onder het mom van terrorisme bestrijding werd de fel omstreden spyware FinFisher van Gamma International aangekocht.
In de ‘Spyfiles’ die WikiLeaks publiceerde staat België naast Nederland, Pakistan, Bahrein, Nigeria en Vietnam in het lijstje van de kopers van FinFisher spyware. Ons land kocht de voorbije jaren dertien licenties aan. WikiLeaks schat de kostprijs hiervoor op 1.104.360 euro.
Waarvoor de Belgische politie- en inlichtingendiensten de software gebruiken is niet duidelijk. Maar uit de gegevens van WikiLeaks blijkt wel dat er voor twintig mobiele toestellen een licentie werd ingediend. Een opmerkelijke aankoop is FinFly Web. Met dat programma kunnen de veiligheidsdiensten wifi-netwerken infecteren met spyware. Waarschijnlijk worden de tools van FinFisher ingezet in het kader van de BOM-wet (Bijzondere Opsporings Methoden).
In principe is voor inkijkoperaties en direct afluisteren nog altijd de toestemming van een onderzoekrechter nodig, hoe ze malware kwalificeren, geen idee. Voor andere bijzondere opsporingsmethoden is de toestemming van een BOM-magistraat nodig. Zowel de onderzoeksrechter als de BOM-magistraten zijn een bevoegdheid voor de Minister van Justitie, Koen Geens, maar de rechtse Jambon op Binnenlandse Zaken en baas van de politie zou wel eens kunnen aandringen op een wetwijziging zoals die in Spanje vorig jaar. Daar riskeer je al gevangenisstraf voor het deelnmen aan een sit-in. Ook wie via Facebook of Twitter oproept om te betogen, kan vervolgd worden als die betoging op rellen uitdraait. Gelukkig is het in België nog niet zo ver, maar actievoerders zouden zich toch al best voorbereiden op het gebruik van bijzondere communicatie methoden
Het is een kwestie dat je dat weet. Een verwittigd man/vrouw is er immers twee waard.
Met dank aan Datapanik die mij via ‘Permanent gecontrolleerde Zones’ voor een en ander op de goede weg zette
nie pleuen 
Reblogged this on oogenhand.